Τελευταία ενημέρωση : 05/02/2012
Ανήκουμε σε ένα σύμπαν που διαρκώς αλλάζει. Αλλάζει από την πρώτη στιγμή που δημιουργήθηκε και θα συνεχίσει να αλλάζει μέχρι την στιγμή που θα πάψει να υπάρχει, υποκύπτοντας στις αμέτρητες μεταβολές που εξελίχθηκαν στο ενδιάμεσο αυτών των στιγμών. Αυτός είναι ο υπέρτατος νόμος που καθορίζει την ύπαρξη του σύμπαντος, ένας νόμος που καμιά δύναμη δεν μπορεί να ανατρέψει.
Ζούμε σε ένα κόσμο που κάποτε ακολουθούσε πιστά τις προσταγές αυτού του νόμου. Μέχρι την στιγμή που το ανθρώπινο είδος έκανε την πρώτη λογική σκέψη, λάξεψε την πρώτη πέτρα, έσπειρε το πρώτο χωράφι και εξόρυξε το πρώτο μετάλλευμα. Από τότε ο νόμος του σύμπαντος απόκτησε έναν απρόσκλητο συνεργάτη στην διαμόρφωση των αλλαγών που προκαλεί η εξέλιξη.
Ζούμε σε ένα πλανήτη που μια τυχαία μετάλλαξη του επέβαλε έναν φαινομενικά πρόσκαιρο επικυρίαρχο, τον άνθρωπο. Ένα πλάσμα που έχει μια ιδιαίτερη ικανότητα να αλλάζει το φυσικό περιβάλλον ανάλογα με τις ανάγκες και τις επιθυμίες του, παρακάμπτοντας ή καταστρατηγώντας τους φυσικούς νόμους και παρεμβαίνοντας στην εξέλιξη των πραγμάτων.
Ζούμε με την υποψία ότι ο παγκόσμιος νόμος μπορεί να έχει και άλλους τέτοιους συνεργάτες που να επηρεάζουν με παρόμοιο τρόπο την εξέλιξη σε άλλους πλανήτες, άγνωστους μέχρι τώρα, κρυμμένους κάπου στην απεραντοσύνη του σύμπαντος. Υπάρξεις διαφορετικές από μας, που μια πιθανή συνάντηση μαζί τους θα μας επηρεάσει αμετάκλητα.
Ζούμε σ’ αυτόν τον πλανήτη εδώ και πολλές χιλιάδες χρόνια, διάστημα αρκετό για να μας φέρει αντιμέτωπους με τα μέχρι τώρα πεπραγμένα μας, αλλά και με το αμείλικτο υπαρξιακό ερώτημα του «επόμενου βήματος».
Ζούμε εμείς, οι επικυρίαρχοι αυτού του πλανήτη, αντιμέτωποι με μια καθημερινότητά που μας προβληματίζει, καθώς δεν έχουμε ακόμα καταφέρει, μετά από χιλιάδες χρόνια πολιτισμού, να κάνουμε κτήμα μας την λογική, την ηθική και την δικαιοσύνη, επιτρέποντας να υπάρχει ακόμη πείνα, δυστυχία και ανελέητη εκμετάλλευση ανθρώπων από άλλους ανθρώπους.
Ζούμε λοιπόν αντιμέτωποι με ένα δίλημμα : Ή θα επιδιώξουμε μια ακόμη αλλαγή στην εξέλιξή μας, προσβλέποντας στο μέλλον, ή θα αποδεχθούμε τον πρόσκαιρο χαρακτήρα μας και θα εξαφανιστούμε, όπως άλλωστε ορίζει ο απαράβατος νόμος της φύσης για κάθε πλάσμα που ολοκληρώνει τον κύκλο του.
Από την εφηβεία στην ωριμότητα
Η πορεία του ανθρώπου πάνω στην Γη μοιάζει με την γέννηση και την ανατροφή ενός παιδιού. Ξεκίνησε με την πρώτη επαφή με την μήτρα που τον δημιούργησε και συνεχίζεται εδώ και χιλιάδες χρόνια με μια διαρκή προσπάθεια για κατανόηση του Σύμπαντος και εξερεύνηση του χώρου που τον περιβάλει, ακριβώς όπως ένα μικρό παιδί που, καθώς παίζει με τα παιγνίδια του, σιγά – σιγά καταλαβαίνει την φύση και τον σκοπό των πραγμάτων που υπάρχουν γύρω του.
Η μέχρι τώρα εξέλιξη του ανθρώπου οριοθετείται από εκατομμύρια μικρές «καθημερινές» ανακαλύψεις που αφορούν την Ύπαρξη, τόσο την δική του όσο και του σύμπαντος που τον φιλοξενεί. Κάθε μια από τις ανακαλύψεις αυτές επηρέασε την πορεία της εξέλιξης του και διαμόρφωσε, με το πέρασμα του χρόνου, την σημερινή εικόνα της ανθρωπότητας.
Μια εικόνα που αποτυπώνει το τέλος της εφηβείας ενός πολύ έξυπνου, αλλά και πολύ κακομαθημένου παιδιού. Μιας εφηβείας που είχε πολλούς τσακωμούς στις τριγύρω γειτονιές, πολύ αυθάδεια και υπεροψία απέναντι στην φύση, πάρα πολλά λάθη και πάρα πολλά παιγνίδια, τα περισσότερα απ’ αυτά χαλασμένα πια, παρατημένα στις γωνιές του εφηβικού δωμάτιου. Μιας εφηβείας που προίκισε αυτό το παιδί με πολλές γνώσεις και ακόμα περισσότερες εμπειρίες.
Ζούμε μια από τις πιο σημαντικές στιγμές στην ζωή της νεαρής ανθρωπότητας. Ζούμε την στιγμή που θα πρέπει να αποδεχθεί το τέλος της εφηβείας της, να αφήσει πίσω της τις παιδιάστικες συγκρούσεις, να διδαχτεί από τα λάθη της και να συμβιβαστεί με την ενηλικίωσή της, όπως κάθε άνθρωπος που κάποια στιγμή, αργά ή γρήγορα, αποδέχεται την αναγκαιότητα να απαρνηθεί την ανεμελιά των εφηβικών χρόνων. Μια ενηλικίωση που είναι πια απαραίτητη για την διασφάλιση του συλλογικού της μέλλοντος, όσο απαραίτητη είναι η ωριμότητα για την ολοκλήρωση του βιολογικού κύκλου ενός ανθρώπου.
Το πέρασμα από την εφηβεία στην ωριμότητα είναι ένας ακόμη κρίκος, ο πιο σημαντικός μέχρι τώρα, στην μακριά αλυσίδα των βιολογικών και κοινωνικών αλλαγών που έχουν διαμορφώσει την εξέλιξη του ανθρώπινου είδους. Το αν και πώς θα πραγματοποιηθεί αυτό το πέρασμα εξαρτάται από την απάντηση που θα δώσει η ανθρώπινη νόηση και λογική σε δύο κρίσιμα ζητήματα, ποια είναι πραγματικά η φύση του ανθρώπου και ποιο θα πρέπει να είναι το «επόμενο βήμα» στην εξέλιξη της ανθρωπότητας, ζητήματα που διατυπώνονται με έμφαση λίγο πριν από το τέλος της εφηβείας της και, παραμένοντας αναπάντητα, αποτελούν ένα απροσπέλαστο εμπόδιο για την ενηλικίωσή της.
Οι απαντήσεις που θα δοθούν στα ζητήματα αυτά, σε συνδυασμό με τα συμπεράσματα που θα προκύψουν από την ανάλυσή τους, θα πρέπει να συνθέτουν μια ολοκληρωμένη και εφαρμόσιμη πρόταση για το πώς η ανθρωπότητα μπορεί να διαχειριστεί τα επόμενα βήματα της εξέλιξής της. Η αποδοχή και υλοποίηση αυτής της πρότασης, σε αντιδιαστολή με την υπάρχουσα πραγματικότητα, αποτελεί μια επιλογή που θα καθορίσει την πορεία του ανθρώπινου είδους στους επόμενους αιώνες. Είναι βέβαια λογικό μια τέτοια επιλογή να βασίζεται στις γνώσεις και τις εμπειρίες που συσσωρεύτηκαν κατά την διάρκεια της εξέλιξης του ανθρώπου. Θα πρέπει όμως να εμπεριέχει και ένα όραμα για την μελλοντική του ταυτότητα καθώς και τα απαραίτητα κίνητρα που θα ενθαρρύνουν και θα προτρέψουν τις κοινωνίες να πιστέψουν στο όραμα αυτό και να επιβάλλουν την υλοποίησή του.
Ατενίζοντας τα άστρα
Το δεύτερο μισό του εικοστού αιώνα χαρακτηρίζεται από την ραγδαία εξέλιξη των επιστημών και των τεχνολογιών, την άναρχη οικονομική επέκταση, την μεγέθυνση των περιβαλλοντικών ζητημάτων και το οριστικό τέλος των εξερευνήσεων μέσα στα όρια της γήινης πραγματικότητας.
Η συνολική παρουσία του ανθρώπου στην Γη προσδιορίζεται από μια διαρκή προσπάθεια εξερεύνησης του άγνωστου. Η αποκάλυψη και κατανόηση αυτού ακριβώς του άγνωστου αποτελεί την κινητήρια δύναμη που σταδιακά μετέτρεψε τις αγέλες των πρώτων ανθρωποειδών στην «παντοδύναμη» ανθρωπότητα του σήμερα. Λες και το ανθρώπινο είδος έχει βαθιά χαραγμένη στο DNA του την πληροφορία της αέναης διαστολής του σύμπαντος και προσπαθεί να την μιμηθεί σε κάθε ευκαιρία που του παρουσιάζεται.
Στην διάρκεια των χιλιετιών της ανθρώπινης εξέλιξης εμφανίστηκαν πάνω στον πλανήτη λαοί που δημιούργησαν θαυμαστές κοινωνίες και ανέπτυξαν μεγάλους πολιτισμούς. Η ιστορία αυτών των λαών, και των πολιτισμών που ανέπτυξαν, είναι συνυφασμένη με την αναζήτηση και κατάκτηση νέων περιοχών, την απόκτηση γνώσης και τον διαρκή αγώνα για επέκταση, εδραίωση και διατήρηση της επικυριαρχίας τους στον ζωτικό χώρο που τους φιλοξένησε.
Το τέλος του εικοστού αιώνα επισφραγίζεται με την πραγματοποίηση των πρώτων δειλών βημάτων του ανθρώπου έξω από τον πλανήτη, βήματα που έγιναν για να ικανοποιήσουν, για μια ακόμα φορά, αυτήν ακριβώς την αρχέγονη έλξη που ασκεί το άγνωστο, βήματα που αποτολμήθηκαν σαν απάντηση στην διαπίστωση ότι δεν υπάρχει πια στον πλανήτη διαθέσιμος χώρος για να επεκτείνει την επικυριαρχία της η ανθρωπότητα.
Την ίδια περίοδο κάνουν την εμφάνισή τους και οι πρώτες προσπάθειες για μια παγκόσμια συνεννόηση καθώς συνειδητοποιούνται οι κίνδυνοι που δημιουργεί ο ανταγωνισμός μεταξύ των κρατών για την ανάδειξη μιας μοναδικής υπερδύναμης που θα εξουσιάζει ολόκληρο τον πλανήτη. Παράλληλα όμως καταγράφονται και τα πρώτα ανησυχητικά σημάδια μιας γενικευμένης οικονομικής, κοινωνικής και ηθικής παρακμής που έρχεται σαν συνέπεια της βεβαιωμένης πλέον αδυναμίας του ανθρώπου να ικανοποιήσει την αρχέγονη ανάγκη για επέκταση του ζωτικού του χώρου.
Ο μόνος χώρος που είναι πια διαθέσιμος για τον σκοπό αυτό είναι το διάστημα. Η ανθρωπότητα βρίσκεται σήμερα αντιμέτωπη με την ίδια παρακμιακή πραγματικότητα που βίωνε η Ευρώπη πριν από την ανακάλυψη της Αμερικής από τον Κολόμβο και την περίοδο των μεγάλων εξερευνήσεων. Αν λοιπόν θέλει να αποφύγει τις συγκρούσεις που σίγουρα θα εμφανιστούν σαν συνέπεια αυτής της παρακμής, θα πρέπει να ακολουθήσει το παράδειγμά εκείνης της περιόδου και να στραφεί στο διάστημα.
Η επιλογή του δρόμου προς τα άστρα σαν το επόμενο βήμα για την επέκταση του ζωτικού χώρου του ανθρώπινου είδους, όσο και αν αυτή την στιγμή φαντάζει ανεδαφική, τρομακτική ή απλά εξωφρενική, αποτελεί την μόνη επιλογή που είναι σε θέση να εξαλείψει τον διαρκώς αυξανόμενο κίνδυνο του πολιτιστικού, τεχνολογικού και, τελικά, φυσικού αφανισμού της. Είναι η μοναδική λύση που μπορεί να διασφαλίσει τους πόρους για την μακροπρόθεσμη επιβίωση και εξέλιξη του είδους, ενώ είναι ταυτόχρονα ικανή να εμπνεύσει σε όλους τους ανθρώπους, ανεξάρτητα από ατομικές, ταξικές, φυλετικές ή εθνικές διαφορές, ένα ενιαίο, δηλαδή οικουμενικό, όραμα για το μέλλον τους.
Η σκοπιμότητα αυτού του οράματος θεμελιώνεται στην σύνθεση εκείνων ακριβώς των χαρακτηριστικών που διαφοροποιούν το ανθρώπινο είδος από τα υπόλοιπα έμβια όντα που ζουν στον πλανήτη, στον συνδυασμό της νόησης και της λογικής με τον ισχυρότερο από τους αρχέγονους στόχους της ύπαρξής του, την αέναη προσπάθεια επέκτασης της επικυριαρχίας του. Η επιτυχία ενός τέτοιου εγχειρήματος, και κατά συνέπεια η επιβίωση του ανθρώπου, εξαρτάται από την σθεναρή αντίσταση των κοινωνιών στην προσπάθεια μεταφοράς στο διάστημα του παράλογου ανταγωνισμού μεταξύ των διάφορων κέντρων εξουσίας που διαγκωνίζονται για την παγκόσμια επικυριαρχία.
Η υιοθέτηση και υλοποίηση αυτής της επιλογής προϋποθέτει την διατύπωση και εφαρμογή, σε οικουμενικό επίπεδο, ενός νέου και εντελώς διαφορετικού τρόπου λειτουργίας των κοινωνιών. Ενός τρόπου που θα ενσωματώνει την συλλογικότητα, την γνώση, τα επιτεύγματα και την εμπειρία από τα λάθη που προσδιόρισαν την μέχρι σήμερα εξέλιξη της ανθρωπότητας, σε ένα νέο πλαίσιο διακυβέρνησης, ικανό να ανατρέψει τα σημερινά αδιέξοδα, να βελτιώσει άμεσα την καθημερινότητά της και να χαράξει μια αποτελεσματική πορεία εκπλήρωσης αυτού του οράματος.
Η ανάγκη επέκτασης του ζωτικού χώρου επιβεβαιώνεται από την αξιολόγηση της πραγματικότητας που βιώνουν οι κοινωνίες των ανθρώπων σε όλες τις γωνιές του πλανήτη. Τα διάφορα επί μέρους ζητήματα που έρχονται στην επιφάνεια από την αξιολόγηση αυτή συνθέτουν το «οικουμενικό πρόβλημα» που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα στο τέλος της εφηβείας της.
Η αποδοχή της εξόδου στο διάστημα σαν την αναγκαία και ταυτόχρονα ικανή συνθήκη για την αντιμετώπιση των ζητημάτων που συνθέτουν το πρόβλημα αυτό θεμελιώνεται από την κατανόηση της πραγματικής φύσης του ανθρώπου και την ανασκόπηση της εξέλιξης των βασικών χαρακτηριστικών των Πολιτισμών που διαμόρφωσαν την μέχρι τώρα πορεία του ανθρώπινου είδους. Τα σχετικά συμπεράσματα συγκροτούν ταυτόχρονα και την πρώτη ύλη για την διατύπωση μιας νέας πολιτικής θεώρησης, απαραίτητης για την διαμόρφωση και υλοποίηση ενός οικουμενικού συστήματος διακυβέρνησης που να είναι σε θέση να διαχειριστεί ορθολογικά, κοινωνικά δίκαια και, το πιο σημαντικό απ’ όλα, αποτελεσματικά την καθημερινότητά της, ανεξάρτητα από το χρονικό διάστημα που τελικά θα χρειαστεί για την χάραξη αυτού του νέου δρόμου προς τα άστρα.
Σχετικά θέματα
Η διαπίστωση ότι η ανθρωπότητα βιώνει το τέλος της εφηβείας της και η ανάγκη για την διατύπωση μιας απάντησης στο ερώτημα του «επόμενου βήματος» πηγάζουν από την καταγραφή και αξιολόγηση της πραγματικότητας που αντιμετωπίζουν οι λαοί της Γης στην απαρχή του εικοστού πρώτου αιώνα.
Η επιλογή του «Δρόμου προς τα Άστρα» σαν την λύση στο οικουμενικό πρόβλημα της ανθρωπότητας συνεπάγεται την διατύπωση ενός αποδεικτικού πλαισίου που θα θεμελιώνει απόλυτα την επάρκειά της και την διαμόρφωση ενός νέου συστήματος διακυβέρνησης ικανού να την υλοποιήσει.
Η εξιστόρηση των πρώτων βημάτων του ανθρώπου πάνω στον πλανήτη μοιάζει με παραμύθι. Ένα παραμύθι που σταδιακά γίνεται ολοένα και περισσότερο αληθινό μέσα από τα ευρήματα και τις εργασίες των επιστημόνων που ασχολούνται με την προϊστορία.