Σάββατο 4 Φεβρουαρίου 2012

Η Επιβάρυνση του Περιβάλοντος

Τελευταία ενημέρωση : 05/02/2012
Η επιβάρυνση του φυσικού περιβάλλοντος από ανθρώπινες δραστηριότητες που προκαλούν μη αναστρέψιμες μεταβολές έχει επιταχυνθεί δραματικά τα τελευταία εκατό χρόνια σαν συνέπεια μιας αλόγιστης ανάπτυξης και της επακόλουθης καταναλωτικής επέκτασης.
Το ζήτημα της καταστροφής του φυσικού περιβάλλοντος του πλανήτη είναι ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που καλείται να αντιμετωπίσει η ανθρωπότητα στο άμεσο μέλλον. Ταυτόχρονα όμως αποτελεί και μια από τις πιο σοβαρές αποδείξεις της αποτυχίας των πολιτικών που εφαρμόζονται σε παγκόσμιο επίπεδο για την διαμόρφωση και διαχείριση των δραστηριοτήτων της. Μιας αποτυχίας που εντοπίζεται στην απροθυμία σχεδίασης και οργάνωσης της εξέλιξης του ανθρώπινου είδους με τέτοιο τρόπο ώστε να διασφαλίζεται η αρμονική συνύπαρξή του με τον ζωτικό χώρο που το φιλοξενεί και να διατηρείται ένα κοινωνικά αποδεκτό βιοτικό επίπεδο για το σύνολο του πληθυσμού του.
Τα φαινόμενα που σχετίζονται με την καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος έχουν ήδη καταγραφεί και αποτυπωθεί με κάθε λεπτομέρεια σε πάρα πολλές μελέτες και αναλύσεις των τελευταίων χρόνων. Οι αναλύσεις αυτές διαπιστώνουν ότι μόνο ένα μικρό ποσοστό αυτής της επιβάρυνσης οφείλεται στην αύξηση του πληθυσμού και την αλλαγή του τρόπου ζωής των ανθρώπων. Το μεγαλύτερο μέρος της προέρχεται από δράσεις που έχουν σαν αποκλειστικό σκοπό την μείωση του κόστους παραγωγής και την μεγιστοποίηση των κερδών που προκύπτουν.
Ο εικοστός αιώνας χαρακτηρίζεται τεχνολογικά και παραγωγικά σαν ο αιώνας του μετάλλου. Το 2010 είναι η χρονιά με την μεγαλύτερη παγκόσμια παραγωγή χάλυβα στην ιστορία της ανθρωπότητας, παραγωγή που ξεπέρασε τα 1,4 δισ. τόνους. Αυτό σημαίνει ότι εξορύχθηκε από τα έγκατα της γης πολλαπλάσια ποσότητα σιδηρομεταλλευμάτων που μετατράπηκαν σε χάλυβα και τελικά χρησιμοποιήθηκαν σε κινητές και μόνιμες κατασκευές που καλύπτουν κάθε γωνιά του πλανήτη. Αντίστοιχες δραστηριότητες αφορούν μια σειρά άλλων μετάλλων όπως αλουμίνιο, χαλκός, ψευδάργυρος, κασσίτερος, χρώμιο και νικέλιο, η παραγωγή και κατανάλωση των οποίων επιβαρύνουν ακόμη περισσότερο την παραπάνω εικόνα. Χωρίς να υπολογίσουμε τις επιδράσεις από την εξόρυξη και τον εμπλουτισμό στρατηγικών, πολύτιμων ή σπάνιων μετάλλων όπως τιτάνιο, ουράνιο, χρυσός και άργυρος.
Η παραγωγή μετάλλων αποτελεί μια από πιο επιβαρυντικές δραστηριότητες για το φυσικό περιβάλλον, καθώς συνεπάγεται εκτεταμένες αλλαγές στο φυσικό ανάγλυφο των περιοχών όπου εφαρμόζονται οι σχετικές διαδικασίες, κατανάλωση μεγάλων ποσών ενέργειας, μόλυνση του υδροφόρου ορίζοντα και των εδαφών από αποθέσεις υποπροϊόντων ή καταλοίπων από τις επεξεργασίες που ακολουθούν και, τέλος, μόλυνση της ατμόσφαιρας από την έκλυση των αερίων που παράγονται από την επεξεργασία ή τον εμπλουτισμό τους.
Η αύξηση της παραγωγής τους έχει σαν συνέπεια μια αντίστοιχη επέκταση των δραστηριοτήτων των βιομηχανιών παραγωγής ενέργειας και χημικών προϊόν¬των, δραστηριότητες που δημιουργούν ακό-μη μεγαλύτερη οικολογική επι¬βάρυνση. Η αλληλεξάρτηση των βιομηχα¬νιών αυτών με μια σειρά άλλων που εμπλέκονται υποστηρικτικά στον κύκλο των εργασιών τους, συν¬θέτει μια αλυσίδα συμφερόντων που αντιτίθενται σθεναρά σε κάθε προσπάθεια περιορισμού των επιπτώσεων που έχει η παραγωγή τους στο περιβάλλον.
Ένα ακόμη επιβαρυντικό στοιχείο αποτελεί το γεγονός ότι τα μέταλλα είναι τα πλέον ανθεκτικά υλικά σε διαδικασίες φυσικής ανακύκλωσης, ιδιαίτερα όταν υφίστανται αντιοξειδωτικές επεξεργασίες όπως ο χάλυβας και το ανοδιωμένο αλουμίνιο, με αποτέλεσμα οι περιοχές όπου παράγονται ή αποσύρονται να επιβαρύνονται σε τέτοιο βαθμό ώστε σύντομα να χαρακτηρίζονται ως μη ανακτήσιμες.
Σιγά – σιγά ένας εφιάλτης γεννιέται. Η εικόνα ενός πλανήτη επενδυμένου με μέταλλο, όπου η φύση θα έχει μετατραπεί σε μουσειακό έκθεμα, είναι ακόμα αχνή, καλυμμένη από την ομίχλη της ασάφειας για το μέλλον. Ένα μέλλον που σε κάθε περίπτωση φαντάζει τρομακτικό αν δεν αλλάξουμε τον τρόπο που σήμερα καταλαβαίνουμε και υλοποιούμε έννοιες όπως η πρόοδος και η εξέλιξη.

Σχετικά θέματα
Η διαπίστωση ότι η ανθρωπότητα βιώνει το τέλος της εφηβείας της και η ανάγκη διατύπωσης μιας απάντησης στο ερώτημα του «επόμενου βήματος» πηγάζουν από την καταγραφή και αξιολόγηση της πραγματικότητας που αντιμετωπίζουν οι λαοί της Γης στην απαρχή του εικοστού πρώτου αιώνα.
Το κυρίαρχο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα στην απαρχή του εικοστού πρώτου αιώνα είναι η διαχείριση των συνεπειών που προκαλεί η αύξηση του πληθυσμού της με τέτοιο τρόπο ώστε να παρέχεται ένα κοινωνικά αποδεκτό επίπεδο διαβίωσης σε όλους τους ανθρώπους του πλανήτη και να διασφαλίζεται μακροπρόθεσμα η επιβίωση και η εξέλιξη του ανθρώπινου είδους.
Ο έλεγχος και η κατοχή ενός μεγάλου τμήματος του πλούτου που συνολικά παράγεται στον πλανήτη από ένα συγκριτικά μικρό αριθμό ανθρώπων δημιουργεί μεγάλης έκτασης κοινωνικές ανισορροπίες και ενισχύει την πιθανότητα εμφάνισης γενικευμένων και μεγάλης διάρκειας κοινωνικων συγκρούσεων.
Η ανάδειξη της οικονομίας στον σημαντικότερο παράγοντα διαμόρφωσης των πολιτικών που εφαρμόζουν οι ηγεσίες του πλανήτη κάνει αναγκαία μια σύντομη αναφορά στις συνθήκες που διαμορφώνουν την σύγχρονη οικονομική πραγματικότητα.
Η μετατροπή της οικονομίας σε στρατηγικό όπλο με σκοπό την επιβολή της πρόθεσης των ισχυρών του πλανήτη για παγκόσμια επικυριαρχία αποτελεί μια επικίνδυνη εξέλιξη στην πορεία της ανθρωπότητας, περισσότερο επικίνδυνη και απάνθρωπη από την χρήση της πυρηνικής ενέργειας για στρατιωτικούς σκοπούς που διαμόρφωσε τις στρατηγικές αντιπαραθέσεις στο δεύτερο μισό του εικοστού αιώνα.
Η εξυπηρέτηση του χρέους, δημόσιου και ιδιωτικού, έχει αναδειχθεί στο σημαντικότερο πρόβλημα που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι ηγεσίες και οι κοινωνίες πολλών χωρών του πλανήτη. Ένα χρέος που μαστίζει, και θα συνεχίσει να μαστίζει για πολλά χρόνια ακόμη, την ανθρωπότητα επηρεάζοντας αρνητικά την εξέλιξή της.
Η αναγωγή της επιθυμίας για απόκτηση πλούτου σε πρωταρχική προτεραιότητα των κοινωνιών έχει σαν συνέπεια την ανάδειξη ηγεσιών που διαμορφώνουν τις πολιτικές τους με καθαρά οικονομικά κριτήρια αδιαφορώντας για τις κοινωνικές, περιβαλλοντικές και εξελικτικές επιπτώσεις που συνεπάγεται μια τέτοια επιλογή.