Τελευταία ενημέρωση : 05/02/2012
Η επιβάρυνση του φυσικού περιβάλλοντος από την αύξηση του ανθρώπινου πληθυσμού και την εξέλιξη των τεχνολογιών εκφράζεται από την διαρκώς αυξανόμενη καταγραφή μη αναστρέψιμων μεταβολών της φυσικής ισορροπίας που προκαλούνται από την άναρχη άσκηση κάθε μορφής διαδικασιών και την απληστία που χαρακτηρίζει τις οικονομικές επιδιώξεις της ανθρωπότητας.
Οι διαδικασίες που αναπτύσσει στα πρώτα της βήματα η ανθρωπότητα, και κατά συνέπεια οι τεχνολογίες που εφαρμόζει, δεν επηρεάζουν σημαντικά το φυσικό περιβάλλον, καθώς δεν μεταβάλλουν την διαμόρφωση της περιοχής όπου δραστηριοποιείται μια κοινωνία, ούτε προκαλούν στρεβλώσεις στους φυσικούς νόμους της εξέλιξης. Η αρμονική συνύπαρξη του ανθρώπου με τον χώρο που τον φιλοξενεί ανατρέπεται με την πάροδο του χρόνου από την αύξηση του πληθυσμού του και την εντατικοποίηση των δραστηριοτήτων του, έχοντας σαν αποτέλεσμα την σταδιακή εμφάνιση φαινομένων στρέβλωσης των φυσικών εξελικτικών διαδικασιών όπως αποδεικνύεται από την εξαφάνιση πολλών ειδών φυτών και ζώων που οφείλεται στην άσκηση των δραστηριοτήτων αυτών.
Ο ρόλος που διαδραματίζουν οι Διαδικασίες που εφαρμόζονται από τον άνθρωπο στην εξέλιξη του φυσικού περιβάλλοντος μας υποχρεώνει να διαμορφώσουμε μια έννοια που θα περιγράφει συνολικά τις επιπτώσεις από την άσκησή τους στον ζωτικό του χώρο με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι δυνατή η μέτρηση αυτών των επιπτώσεων και η αντικατάσταση των σχετικών διαδικασιών με άλλες ισοδύναμου αποτελέσματος αλλά μικρότερης ή μηδενικής επιβάρυνσης.
Η έννοια των Εξελικτικών Στρεβλώσεων αποδίδει συνολικά τις επιπτώσεις που έχει η εφαρμογή κάθε μορφής διαδικασιών στην εξέλιξη των οντοτήτων που εμπεριέχονται στον ζωτικό χώρο του ανθρώπου, καθώς και των μεταβολών που επέρχονται στο φυσικό περιβάλλον που οριοθετείται από τον χώρο αυτό.
Οι Εξελικτικές Στρεβλώσεις είναι πάντοτε αποτέλεσμα των διαδικασιών που περιλαμβάνονται στην εφαρμογή μιας ή περισσότερων τεχνολογιών και διαχωρίζονται σε δύο γενικές κατηγορίες, τις Βιολογικές και τις Μηχανικές.
Οι Βιολογικές Στρεβλώσεις περιγράφουν παράγοντες που επηρεάζουν τους νόμους που διέπουν την εξέλιξη των ειδών, επιδράσεις που τις περισσότερες φορές αντανακλώνται και στην εξέλιξη του ανθρώπου. Παράδειγμα μιας τέτοιας Στρέβλωσης είναι η εξαφάνιση των ιππαρίων της Αμερικής εξ αιτίας του εντατικού κυνηγιού τους από τους προϊστορικούς ανθρώπους και ο ρόλος που έπαιξε η απουσία του αλόγου στην καθυστέρηση της εξέλιξης των προϊστορικών κοινωνιών στην Αμερικανική ήπειρο. Η μελέτη των στρεβλώσεων αυτών εστιάζεται στον έλεγχο των άμεσων επιπτώσεων που έχουν οι ανθρώπινες δραστηριότητες στην διαταραχή της ισορροπίας της βιόσφαιρας του πλανήτη από κυνηγητικές, καλλιεργητικές, υλοτομικές ή αλιευτικές δραστηριότητες, και των συνεπειών που έχει η διαταραχή αυτή στην εξέλιξη του ανθρώπου.
Οι Μηχανικές Στρεβλώσεις σχετίζονται με μεταβολές του ανόργανου φυσικού περιβάλλοντος, και ιδιαίτερα της ατμόσφαιρας, του υδροφόρου ορίζοντα, του υπεδάφους ή του ανάγλυφου μιας περιοχής που προκαλούνται από ανθρώπινες δραστηριότητες. Στρεβλώσεις που είτε είναι αδύνατο να αποκατασταθούν, είτε η αποκατάσταση αυτή απαιτεί μεγάλα χρονικά διαστήματα, συνήθως μεγαλύτερα από την διάρκεια της ζωής του ανθρώπου,ή ακόμη και τεχνικές παρεμβάσεις.
Η μελέτη της εξέλιξης των Στρεβλώσεων αποτελεί ένα σημαντικό στοιχείο στην ανασκόπηση της πορείας της ανθρωπότητας επειδή καταγράφει τον ρυθμό παραμόρφωσης των φυσικών εξελικτικών διαδικασιών από την παρουσία του ανθρώπου, καθώς και τις επιβαρύνσεις που δημιουργεί στο ζωτικό του χώρο. Η σπουδαιότητα της συνεχούς αξιολόγησης των Στρεβλώσεων καθορίζεται από την αναγκαιότητα βελτιστοποίησης του ρυθμού ανάλωσης των μη ανανεώσιμων φυσικών πόρων σε συνάρτηση με τους επιθυμητούς ρυθμούς ανάπτυξης της ανθρωπότητας.
Το κριτήριο της αναστρεψιμότητας
Το βασικό κριτήριο αξιολόγησης των Στρεβλώσεων είναι η αναστρεψιμότητα, δηλαδή η ικανότητα της φύσης να επαναφέρει τα στοιχεία του περιβάλλοντος που μεταβάλλονται στην κατάσταση που ήταν πριν από την εφαρμογή των σχετικών τεχνολογιών. Η εφαρμογή του κριτηρίου αυτού και η συσχέτισή του με το κοινωνικό και οικονομικό κόστος που απαιτείται για την εξάλειψη αυτών των μεταβολών, εφόσον βέβαια κάτι τέτοιο είναι εφικτό, οδηγεί στον διαχωρισμό των Στρεβλώσεων στις παρακάτω κατηγορίες :
Φυσικά αναστρέψιμες
Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται όσες Στρεβλώσεις, Βιολογικές ή Μηχανικές, μπορούν να αποκατασταθούν με φυσικές διαδικασίες. Δύο παραδείγματα :
Η μεταβολή ενός τμήματος μιας δασικής έκτασης σε καλλιεργήσιμη μπορεί να αποκατασταθεί ολοκληρωτικά με φυσικό τρόπο μέσα σε ένα διάστημα εικοσιπέντε έως εβδομήντα πέντε χρόνων από στην στιγμή που διακόπτεται η καλλιέργεια, αρκεί η έκταση αυτή να αφεθεί στις δυνάμεις της φύσης και να μην έχει μολυνθεί ολοκληρωτικά το έδαφος από φυτοφάρμακα ή βελτιωτικά παραγωγής.
Ο κίνδυνος εξάλειψης ενός είδους μπορεί να εκλείψει αν διακοπεί η εφαρμογή των διαδικασιών που επηρεάζουν τον πολλαπλασιασμό του ή ενισχύουν τους φυσικούς ανταγωνιστές του.
Τεχνικά αναστρέψιμες
Αφορούν Στρεβλώσεις που εμφανίζονται σε περιοχές όπου η ανθρώπινη δραστηριότητα μεταβάλει οριστικά την διαμόρφωση του φυσικού ανάγλυφου, όπως επιφανειακές εξορύξεις, φράγματα, συγκοινωνιακά έργα και κτιριακά ή οικιστικά συγκροτήματα. Η αποκατάσταση των Στρεβλώσεων αυτού του είδους απαιτεί ανθρώπινη παρέμβαση ή, σε ορισμένες περιπτώσεις όπως ορισμένα συγκοινωνιακά έργα, πολύ μακροχρόνια φυσική δράση, ίση ή μεγαλύτερη από έναν αιώνα. Σε κάθε περίπτωση το κόστος αποκατάστασης τέτοιου είδους Στρεβλώσεων είναι πολύ υψηλό και πρέπει να συνυπολογίζεται στο τελικό κόστος εκμετάλλευσης της συγκεκριμένης έκτασης.
Στρατηγικά αναστρέψιμες
Προσδιορίζουν Στρεβλώσεις που είναι πάρα πολύ δύσκολό ή αδύνατο να περιοριστούν χωροταξικά και προέρχονται από οικουμενικής εμβέλειας δραστηριότητες της ανθρωπότητας όπως μεγάλης έκτασης βιομηχανικές εγκαταστάσεις, μετακινήσεις, παραγωγή και κατανάλωση ενέργειας και μεγάλης κλίμακας γεωργικές και κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις. Επηρεάζουν κατά κύριο λόγο την ατμόσφαιρά του πλανήτη, τα αποθέματα νερού και την σύσταση του εδάφους.
Η λήψη μέτρων για την αναστροφή αυτών των Στρεβλώσεων απαιτεί διεθνείς ή παγκόσμιες συνεργασίες οι οποίες συνεπάγονται στρατηγικές αποφάσεις των ηγεσιών των εμπλεκομένων κρατών. Η αποκατάσταση των μεταβολών είναι, στις περισσότερες περιπτώσεις, τεχνικά και φυσικά εφικτή εφόσον ληφθούν οι κατάλληλες αποφάσεις, τις περισσότερες φορές σε παγκόσμιο επίπεδο.
Μη αναστρέψιμες
Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται Στρεβλώσεις που είναι αδύνατο να αναστραφούν με φυσικά και τεχνικά μέσα, ή η διάρκεια της διαδικασίας αναστροφής τους είναι πολύ μεγαλύτερη από το εύρος οποιουδήποτε ανθρώπινου προγραμματισμού. Παραδείγματα τέτοιων μετασχηματισμών είναι η διαχείριση των αποβλήτων από την χρήση της πυρηνικής ενέργειας, η χρήση πυρηνικών ή χημικών όπλων, τα αποτελέσματα των πυρηνικών δοκιμών και ατυχημάτων, και, το σημαντικότερο απ’ όλα, η εκτεταμένη παραγωγή και κατανάλωση «εξελιγμένων» δομικών υλικών, χημικών και μετάλλων.
Η Οικονομία των Στρεβλώσεων
Η υποβάθμιση του φυσικού περιβάλλοντος αποτελεί ένα από τα κυρίαρχα ζητήματα του οικουμενικού προβλήματος. Η κατανόηση του ζητήματος αυτού έχει οδηγήσεις τις ηγεσίες της ανθρωπότητας στην λήψη μέτρων για τον περιορισμό της. Το κόστος αυτών των μέτρων, είτε καλύπτεται από κρατικές χρηματοδοτήσεις, είτε από την ιδιωτική οικονομία, σαν τμήμα του συνολικού ύψους μιας επένδυσης, επηρεάζει τις τιμές των αγαθών και μειώνει την αγοραστική δύναμη των μελών των κοινωνιών, είτε άμεσα, λόγω της ανόδου των τιμών, είτε έμμεσα εξ αιτίας της φορολογικής επέκτασης.
Το τελικό αποτέλεσμα από την ύπαρξη Εξελικτικών Στρεβλώσεων είναι, σε κάθε περίπτωση, η υποβάθμιση του βιοτικού επιπέδου των κοινωνιών, είτε άμεσα εξ αιτίας της καταστροφής του φυσικού περιβάλλοντος, είτε έμμεσα λόγω της αύξησης του κόστους διαβίωσης.
Η αντιμετώπιση του φαινομένου αυτού μπορεί να είναι εφικτή και αποτελεσματική μόνο μέσα από την συνολική αναδιοργάνωση των διαδικασιών που εφαρμόζει η ανθρωπότητα για την απόκτηση των αναγκαίων αγαθών για την διαβίωση των ανθρώπων με την ορθολογική καταγραφή των πραγματικών αναγκών της, τον περιορισμό της υπερκατανάλωσης, την αντιμετώπιση της απληστίας στην ιδιωτική οικονομία και την εμπέδωση της συλλογικής ευθύνης όλων των κέντρων εξουσίας του πλανήτη για την διατήρηση της ισορροπίας του φυσικού περιβάλλοντος.
Σχετικά θέματα
Η πρόταση του «Δρόμου προς τα Άστρα» σαν μια λύση στο οικουμενικό πρόβλημα της ανθρωπότητας συνεπάγεται την διατύπωση ενός αποδεικτικού πλαισίου που να θεμελιώνει απόλυτα την αναγκαιότητα της και την διαμόρφωση ενός νέου συστήματος διακυβέρνησης ικανού να την υλοποιήσει.
Η εμφάνιση της ικανότητας σύνθεσης και ανταλλαγής λογικών συνειρμών αποτελεί τον καθοριστικό παράγοντα διαχωρισμού του ανθρώπινου είδους από τα υπόλοιπα έμβια όντα και σηματοδοτεί την απαρχή μιας αλυσίδας βιολογικών εξελίξεων που ολοκληρώνεται με την ανάδειξη του ανθρώπου σε εν δυνάμει επικυρίαρχο του πλανήτη.
Το πρωταρχικό στοιχείο που διαμορφώνει μια κοινωνία είναι ο Συμβιωτικός Κανόνας που εφαρμόζει, καθώς οι διατάξεις του καθορίζουν τις σχέσεις μεταξύ των μελών της, την συλλογική τους δράση και τις συνθήκες μετατροπής των ένστικτων τους σε κοινωνικά αποδεκτές συμπεριφορές.
Η επικυριαρχία του ανθρώπινου είδους στον πλανήτη ολοκληρώνεται με την ανάδειξη του στο μοναδικό όν που έχει την ικανότητα να συνθέτει διαδικασίες και να αναπτύσσει τεχνολογίες, στοιχεία που συνέβαλαν καταλυτικά στην μέχρι τώρα εξέλιξή του.
Η Γνώση είναι το σημαντικότερο εφόδιο που διαθέτει η ανθρωπότητα για να αντιμετωπίσει το οικουμενικό πρόβλημα καθώς είναι απαραίτητη για την κατανόηση των επιπτώσεων που έχει στην εξέλιξή της, και την διαμόρφωση των μεθόδων και των μηχανισμών που είναι αναγκαίοι για την επίλυσή του.
Η Ανθρωπότητα καλείται να διατυπώσει ένα νέο διοικητικό πλαίσιο ικανό να διαμορφώνει ορθολογικά τις σχέσεις μεταξύ των μελών της, να βελτιστοποιεί την αποτελεσματικότητα των δραστηριοτήτων της και να προσδιορίζει την εξέλιξή της σε αρμονία με το φυσικό περιβάλλον που την φιλοξενεί.