Τελευταία ενημέρωση : 05/02/2012
Το πρωταρχικό στοιχείο που διαμορφώνει μια κοινωνία είναι ο Συμβιωτικός Κανόνας που εφαρμόζει, καθώς οι διατάξεις του καθορίζουν τις σχέσεις μεταξύ των μελών της, την συλλογική τους δράση και τις συνθήκες μετατροπής των ένστικτων τους σε κοινωνικά αποδεκτές συμπεριφορές.
Το κυρίαρχο χαρακτηριστικό του ανθρώπινου είδους είναι η συλλογική δράση. Από τις αγέλες των προϊστορικών ανθρωποειδών μέχρι την σύγχρονη πραγματικότητα του εικοστού πρώτου αιώνα, η ανθρωπότητα προσδιορίζεται από την συνύπαρξη των ατόμων που την απαρτίζουν σε οργανωμένες ομάδες.
Ο σχηματισμός μιας αγέλης ζώων υπαγορεύεται από δύο αρχέγονα ένστικτα, την επιβίωση και την διαιώνιση του είδους, ταυτόχρονα όμως εμπεριέχει και τα πρώτα σπέρματα μιας σειράς αναγκαίων συλλογικών συμπεριφορών που αποτελούν τις συνεκτικές δυνάμεις που διατηρούν την αγέλη ενωμένη. Η εμφάνιση και εξέλιξη των νοητικών λειτουργιών και της λογικής επεκτείνει αυτό το πλαίσιο, μετασχηματίζοντας σταδιακά την αγέλη των ανθρωποειδών σε κοινωνία των ανθρώπων. Η απαρχή αυτής της μετατροπής οριοθετείται από την πρώτη διατύπωση μιας δέσμης λογικών συνειρμών, που έχει σαν σκοπό την βελτίωση των συλλογικών δράσεων της αγέλης και στόχο την αύξηση των πιθανοτήτων επιβίωσης των μελών της.
Οι συνειρμοί αυτοί συνθέτουν ένα σύνολο βασικών διατάξεων που διαμορφώνουν την προσωπική και συλλογική συμπεριφορά των ατόμων που απαρτίζουν μια ομάδα, οριοθετώντας το πλαίσιο που καθορίζει τις σχέσεις μεταξύ των μελών της, καθώς και τον συλλογικό τρόπο που αντιμετωπίζεται οποιοσδήποτε εξωτερικός παράγοντας, ακόμη και όσα άτομα δεν ανήκουν σ’ αυτή. Το σύνολο των διατάξεων αυτών αποτελεί τον Συμβιωτικό Κανόνα που διέπει μια κοινωνία.
Η εφαρμογή του Συμβιωτικού Κανόνα από τις πρώτες ανθρώπινες κοινωνίες σηματοδοτεί την απαρχή της επικυριαρχίας του ανθρώπινου είδους στον πλανήτη, καθώς συμβάλλει, μέσα από την έλλογη και συλλογική δράση, στην επικράτησή του απέναντι σε άλλα είδη προικισμένα με υπέρτερα φυσικά προσόντα. Μια επικυριαρχία που διαρκώς επεκτείνεται παράλληλα με την εξέλιξη των νοητικών λειτουργιών του και τον εμπλουτισμό των διατάξεων που περιέχονται στον κανόνα αυτό.
Η ύπαρξη του υπηρετεί, ακόμη και σήμερα, τις ίδιες αρχέγονες σκοπιμότητες, την επιβίωση και την εξέλιξη της κοινωνίας στην οποία εφαρμόζεται και τον διαρκή μετασχηματισμό των ανεξέλεγκτων ενστίκτων των μελών της σε ελεγχόμενες και κοινωνικά αποδεκτές συμπεριφορές. Η παρουσία, το περιεχόμενο και η εξέλιξη του εκφράζει τον αέναο διμέτωπο αγώνα του έλλογου ανθρώπου να κυριαρχήσει στον ζωτικό του χώρο περιορίζοντας ταυτόχρονα την ζωώδη φύση του. Μια σειρά από παραδείγματα μπορούν να συμβάλουν στην καλύτερη κατανόηση του ρόλου που διαδραματίζει η αποδοχή του στην εξέλιξη των κοινωνιών.
Το ένστικτο της επιβίωσης των ανθρωποειδών μεταβάλλεται σταδιακά σε διατάξεις ελέγχου της συλλογικής δράσης με στόχο την διασφάλιση της επιβίωσης όλων ανεξαιρέτως των μελών μιας κοινωνίας και την προστασία τους από κάθε μορφής εξωτερικές απειλές.
Το ένστικτο της διαιώνισης του είδους εκφράζεται με διατάξεις για τον σεβασμό της μητρότητας, την προστασία και διαρκή εκπαίδευση των απογόνων, μέχρι να είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν τους κινδύνους της επιβίωσης, και την δυνατότητα επιλεκτικής και μακροχρόνιας συμβίωσης των δύο φύλων.
Η φυσική επιλογή της διαιώνισης του βιολογικά ισχυρότερου αναιρείται από την ικανότητα της νόησης και της λογικής να λύνουν προβλήματα που οι φυσικές ικανότητες αδυνατούν να αντιμετωπίσουν. Η διαπίστωση αυτή προοδευτικά διαφοροποιεί τα κριτήρια αξιολόγησης των μελών μιας κοινωνίας με την εισαγωγή διατάξεων περί ισότητας και κοινωνικής αλληλεγγύης, οδηγώντας στην αποδοχή και ισότιμη αντιμετώπιση ατόμων με μειωμένες βιολογικά πιθανότητες επιβίωσης.
Ο Συμβιωτικός Κανόνας εξελίχθηκε, με την πάροδο του χρόνου, στο σύνθετο κανονιστικό πλαίσιο που διέπει την λειτουργία των σύγχρονων κοινωνιών, ένα πλαίσιο που διατηρεί, σε πείσμα της εξέλιξης, τον βασικό προϊστορικό του πυρήνα και τον αρχικό στόχο του. Στο πλαίσιο αυτό περιλαμβάνονται το Σύνταγμα, οι Νόμοι, η Ηθική και τα Έθιμα που εφαρμόζει μια σύγχρονη κοινωνία την στιγμή που αποδέχεται την συλλογική της ταυτότητα και μια συγκεκριμένη διοικητική δομή που συντονίζει την λειτουργία της, μια δομή που στην σημερινή πραγματικότητα ονομάζουμε Κράτος. Ο ίδιος αυτός κανόνας εμπεριέχει και τα κίνητρα για την αποδοχή του από τα άτομα που συνθέτουν αυτήν την κοινωνία, μια αποδοχή που βεβαιώνει την εκούσια συμμετοχή τους σ’ αυτήν.
Η σύνθεση και το περιεχόμενο των διατάξεων του Συμβιωτικού Κανόνα αποτελεί το πρωταρχικό κριτήριο αξιολόγησης της εξέλιξης του ανθρώπινου είδους. Η παρουσία του οριοθετεί χρονικά την εμφάνιση της πρώτης «Κοινωνίας του Ανθρώπου» ως συλλογικής οντότητας, ενώ ταυτόχρονα καθορίζει την έναρξη της επικυριαρχίας του στο φυσικό περιβάλλον. Μια επικυριαρχία που θεμελιώνεται από την ανάδειξη της συλλογικής δράσης μιας κοινωνίας σε μέσο αντιμετώπισης καταστροφικών φυσικών φαινομένων ή αντιπάλων που διαθέτουν υπέρτερα φυσικά προσόντα.
Η διαμόρφωση και αποδοχή των διατάξεων που απαρτίζουν τον Συμβιωτικό Κανόνα αποτελεί διαχρονικά την σημαντικότερη αιτία των εσωτερικών συγκρούσεων των κοινωνιών. Συγκρούσεις που ξεκινούν από τις διαμάχες για την νομή και την άσκηση της εξουσίας και καταλήγουν στην αλυσίδα των εξεγέρσεων και επαναστάσεων, που εμφανίστηκαν κατά την διάρκεια των ιστορικών χρόνων. Η ικανοποίηση ή απόρριψη του αιτήματος ορισμένων μελών μιας κοινωνίας για την αλλαγή των διατάξεων του αποτελεί πάντοτε την κυριότερη εσωτερική αιτία εξέλιξης, ακμής, παρακμής, διάσπασης ή εξαφάνισής της.
Ο μέχρι τώρα τρόπος διαμόρφωσής του χαρακτηρίζεται σαν «αντανακλαστικός» και «κατασταλτικός» καθώς το μεγαλύτερο ποσοστό των διατάξεων που περιέχει διατυπώνεται σαν απάντηση σε ήδη εκφρασμένες ατομικές ή συλλογικές συμπεριφορές τις οποίες προσπαθεί να εντάξει στο γενικότερο πλαίσιο λειτουργίας της κοινωνίας. Σκοπός του είναι, στις περισσότερες περιπτώσεις, να εξισορροπεί ή να περιορίζει τις όποιες ταξικές, φυλετικές ή οικονομικές διαφορές μεταξύ των μελών της ανάλογα με τις γενικότερες πολιτικές αντιλήψεις μιας περιστασιακά ή συστηματικά διαμορφωμένης πλειοψηφίας. Αυτή είναι ίσως μια από τις σημαντικότερες αδυναμίες του καθώς με την σημερινή του μορφή δεν έχει την δυνατότητα να συμβάλει ουσιαστικά στην εξέλιξη του ανθρώπινου είδους διαμορφώνοντας με καθαρά επιστημονικό, και κατά συνέπεια ορθολογικό τρόπο, την μελλοντική εξέλιξη των κοινωνικών συμπεριφορών.
Η κατανόηση των συνθηκών που επηρέασαν την εξέλιξη του Συμβιωτικού Κανόνα, από τους προϊστορικούς χρόνους μέχρι σήμερα, καθώς και των μηχανισμών που χρησιμοποιήθηκαν για την διαμόρφωση των διατάξεων που κατά καιρούς περιείχε, συμβάλλει στην κριτική αξιολόγηση των επιρροών που άσκησε η παρουσία του στην πρόοδο της ανθρωπότητας και συνθέτει το απαραίτητο ιστορικό υπόβαθρο για την διαμόρφωση ενός νέου Οικουμενικού Συμβιωτικού Κανόνα, απαραίτητου για την επίλυση του οικουμενικού προβλήματος.
Τα κυρίαρχα χαρακτηριστικά ενός νέου Οικουμενικού Συμβιωτικού Κανόνα θα πρέπει να είναι η γενικότητα της εφαρμογής του, η καθαρά επιστημονική τεκμηρίωση και η δυνατότητα άμεσης προσαρμογής των διατάξεων που περιέχει στις διαφαινόμενες ή προβλεπόμενες μεταβολές των κοινωνικών συμπεριφορών ώστε να αποκτήσει προληπτικό – εξελικτικό χαρακτήρα.
Σχετικά θέματα
Η πρόταση του «Δρόμου προς τα Άστρα» σαν μια λύση στο οικουμενικό πρόβλημα της ανθρωπότητας συνεπάγεται την διατύπωση ενός αποδεικτικού πλαισίου που να θεμελιώνει απόλυτα την αναγκαιότητα της και την διαμόρφωση ενός νέου συστήματος διακυβέρνησης ικανού να την υλοποιήσει.
Η εμφάνιση της ικανότητας σύνθεσης και ανταλλαγής λογικών συνειρμών αποτελεί τον καθοριστικό παράγοντα διαχωρισμού του ανθρώπινου είδους από τα υπόλοιπα έμβια όντα και σηματοδοτεί την απαρχή μιας αλυσίδας βιολογικών εξελίξεων που ολοκληρώνεται με την ανάδειξη του ανθρώπου σε εν δυνάμει επικυρίαρχο του πλανήτη.
Η επικυριαρχία του ανθρώπινου είδους στον πλανήτη ολοκληρώνεται με την ανάδειξη του στο μοναδικό όν που έχει την ικανότητα να συνθέτει διαδικασίες και να αναπτύσσει τεχνολογίες, στοιχεία που συνέβαλαν καταλυτικά στην μέχρι τώρα εξέλιξή του.
Η επιβάρυνση του φυσικού περιβάλλοντος από την αύξηση του ανθρώπινου πληθυσμού και την εξέλιξη των τεχνολογιών εκφράζεται από την διαρκώς αυξανόμενη καταγραφή μη αναστρέψιμων μεταβολών της φυσικής ισορροπίας που προκαλούνται από την άναρχη άσκηση κάθε μορφής διαδικασιών και την απληστία που χαρακτηρίζει τις οικονομικές επιδιώξεις της ανθρωπότητας.
Η Γνώση είναι το σημαντικότερο εφόδιο που διαθέτει η ανθρωπότητα για να αντιμετωπίσει το οικουμενικό πρόβλημα καθώς είναι απαραίτητη για την κατανόηση των επιπτώσεων που έχει στην εξέλιξή της, και την διαμόρφωση των μεθόδων και των μηχανισμών που είναι αναγκαίοι για την επίλυσή του.
Η Ανθρωπότητα καλείται να διατυπώσει ένα νέο διοικητικό πλαίσιο ικανό να διαμορφώνει ορθολογικά τις σχέσεις μεταξύ των μελών της, να βελτιστοποιεί την αποτελεσματικότητα των δραστηριοτήτων της και να προσδιορίζει την εξέλιξή της σε αρμονία με το φυσικό περιβάλλον που την φιλοξενεί.